در سیستم‌های لینوکس، پنل کنترل یک رابط کاربری گرافیکی یا GUI است که مجموعه‌ای ساده از ابزارهای مدیریتی سیستم شما را نشان می‌دهد. پنلهای کنترل این قابلیت را دارند که بسته‌های نرم‌افزاری مختلف را نصب، تنظیم و بروزرسانی کنند و برخی اقدامات مدیریتی سیستم‌های لینوکس را انجام دهد. برخی ویژگی‌های رایج در یک پنل کنترل عبارتند از:
- مدیریت فایل
- وب‌سرورها
- پایگاه‌های داده
- نام سرورها
- ایمیل
- فایروال‌ها
- ثبت وقایع، مانیتورینگ و آنالیز
دلیل استفاده از پنل کنترل
رابط کاربری‌ای که توسط پنل کنترل در اختیار قرار داده می‌شود، به کاربران تازه‌کار لینوکس کمک می‌کند که بدون نیاز به مهارت در بکارگیری خط فرمان، یک سرور را راه‌اندازی کنند. این رابط‌های گرافیکی بسیاری از جنبه‌هیا پیچیده موجود در مدیریت سیستم‌های لینوکس را پنهان می‌کنند و در بسیاری از موارد، کاربر به جای آن که مراحل مختلفی را طی کند، تنها به چند کلیک ساده احتیاج خواهد داشت.
برخی پنلهای کنترل نیز یک رابط کاربری خط فرمان یا CLI ارائه می‌دهند که عملکردی هم‌تراز با GUI خواهد داشت. این ابزار شرایطی را فراهم می‌کند که در آن سطح بالای عملکرد پنل کنترل با قابلیت‌های اتوماسیون خط فرمان ترکیب می‌شوند.
پنل های کنترل معمولاً با شبکه‌های اجتماعی پشتیبان همراه می‌شوند. در برخی موارد، سازمان‌هایی که نرم‌افزار پنل کنترل را نوشته‌اند، بسته‌های پشتیبانی را نیز به صورت پولی در اختیار قرار می‌دهند.
هشدارهای احتیاطی در زمان استفاده از پنل کنترل
- پنلهای کنترل معمولاً یک سبک خاص از ساختار دایرکتوری و قالب تنظیمات را در سرور تحمیل می‌کنند. در این حالت، هر تغییری که می خواهید در سرور انجام دهید می‌بایست با رابط کاربری پنل کنترل انجام گرفته باشد. هر تغییر دیگری خارج از این چارچوب، توسط پنل کنترل بازنویسی شده و یا نادیده گرفته می‌شود.
- معمولاً استفاده از پنلهای کنترل بسیار ساده است، امّا در همین حال ممکن است پیچیدگی‌های خاص خود را نیز داشته باشند.
- برخی پنلهای کنترل نیاز به پرداخت هزینه استفاده دارند.
- برخی پنلهای کنترل تنها با برخی توزیع‌های خاص لینوکس سازگاری خواهند داشت.
نحوه انتخاب یک پنل کنترل
در هنگام انتخاب پنل کنترل باید فاکتورهای زیر را مدّنظر قرار دهید.
- هزینه استفاده از پنل کنترل
- رابط کاربری؛ آیا رابط کاربری پنل کنترل برای شما جذاب است؟ و یا اینکه به‌راحتی برایتان قابل‌فهم است؟
- قابلیت‌ها و عملکردهای موجود در پنل کنترل
- جامعه پشتیبان؛ آیا تالار گفتگوی پشتیبان برای آن وجود دارد؟ و اینکه کاربران آن خونگرم و اهل کمک هستند؟
- اسناد؛ آیا به‌راحتی قابل‌خواندن هستند و برای هر کدام از ویژگی‌ها، یک مطلب ویژه وجود دارد؟
- پشتیبانی پولی؛ در صورت وجود، هزینه‌اش چقدر است؟
- تعداد بروزرسانی‌ها؛ آیا نگهداری از نرم‌افزار پنل کنترل به صورت فعالانه انجام می‌شود؟ و اینکه بروزرسانی‌های امنیتی مرتباً به شما هشدار داده می‌شوند؟
- پشتیبانی از توزیع‌های لینوکس. آیا پنل کنترل از توزیع لینوکس مورد علاقه شما پشتیبانی می‌کند؟
مقایسه پنلهای کنترل
در طول سال‌ها، تعداد زیادی از پنلهای کنترل به‌وجود آمده‌اند. با این وجود، برخی از آنها نتوانسته‌اند معیارهای بالا را برآورده کنند. در اینجا برخی از محبوب‌ترین گزینه‌ها در این زمینه را می‌بینید.
| پنل کنترل | هزینه | پشتیبانی توزیع‌های لینوکس |
| سیپنل | از ۲۰ دلار در ماه | CentOS/RHEL، CloudLinux |
| پلسک | از ۱۰ دلار در ماه | CentOS/RHEL، CloudLinux، دبیان، اوبونتو |
| وستا سی‌پی | رایگان، هزینه پشتیبانی | CentOS/RHEL، دبیان، اوبونتو |
| ویرژوال‌مین | رایگان، نسخه حرفه‌ای ۶ دلار در ماه | CentOS/RHEL، دبیان، اوبونتو، SuSE |
سیپنل
سیپنل یک پنل کنترل اختصاصی است که اولین بار در سال ۱۹۹۶ عرضه شد.
سیپنل در واقع از دو محصول تشکیل شده است؛ یکی خود سیپنل که یک رابط کاربری برای مدیریت نرم‌افزار، فایل‌ها، سرویس‌ها و … محسوب می‌شود. دیگری WHM که مخفف عبارت «مدیریت وب هاست» است و یک رابط کاربری مدیریتی برای عملکردهای سطح بالاتر خواهد بود.
هر حساب کاربری سیپنل با یک دامین اولیه مرتبط با سرویس‌های آن همراه است. دامین‌های ثانویه را می‌توان با ابزار addon domains به حساب سیپنل اضافه کرد.
WHM معمولاً توسط سرویس‌های میزبانی وب استفاده می‌شود. این شرکت‌ها حسابهای کاربری سیپنل در سرورها ایجاد کرده و آنها را به مشتریان خود می‌فروشند. شما به‌وسیله WHM می‌توانید در رابط کاربری سیپنل مشتریانتان تبلیغات خود را داشته باشید.
هزینه اشتراک سیپنل از ۲۰ دلار در ماه شروع می‌شود. در هنگام انتخاب خرید اشتراک، حتماً نوع لایسنس VPS را انتخاب کنید. سیپنل به عنوان بخشی از اشتراک، امکاناتی چون تالار گفتگو، کتابخانه مطالب و پشتیبانی فنی در اختیار قرار می‌دهد.
لیست کاملی از قابلیت‌های سیپنل در وب‌سایت آن قرار دارند. ضمن اینکه وب‌سایت‌های آزمایشی برای تست رابط کاربری سیپنل و WHM نیز موجود است.
پلسک
پلسک پنل کاربری‌است که نسخه اولیه آن در سال ۲۰۰۱ انتشار یافت.
همانند سیپنل، پلسک نیز امکاناتی برای ایجاد حسابهای کاربری سفارشی فراهم می‌کند. این حسابهای کاربری می‌توانند کارهایی مانند تنظیم سرویس‌های وب، سرویس‌های ایمیل و دیگر اپلیکیشن‌ها را انجام دهند. علاوه بر این عملکردها، پلسک می‌تواند هماهنگی لازم را در به‌کارگیری چند سرور انجام دهد. در این حالت، مدیریت نقطه‌ای پلسک با نقاط سرویس جداگانه تعریف می‌گردد.
هزینه اشتراک پلسک به صورت ماهانه از ۱۰ دلار آغاز می‌شود. دقت کنید که در هنگام انتخاب خرید اشتراک، حتماً نوع لایسنس VPS را انتخاب کنید. پلسک ویژگی‌های خود را در قالب سه بسته توزیع کرده است. اشتراک این پنل کنترل شامل امکانات تالار گفتگو، کتابخانه مطالب، و پشتیبانی فنی و سرویس‌های ویژه با هزینه اضافی است. لیستی از تمام ویژگی‌ها را می‌توانید در وب‌سایت بازاریابی پلسک مشاهده کنید.
وستا سی‌پی
وستا سی‌پی که گاهی به اختصار از آن با عنوان «وستا» نیز یاد می‌شود، یک پنل کنترل متن‌باز است که تحت گواهینامه GPL نسخه ۳ گنو عرضه شده است.
وستا یک جایگزین رایگان با امکاناتی شبیه به پنلهای پولی مانند سیپنل و پلسک است. این ابزار شامل اسکریپت‌های نصب ساده برای ترکیب‌‌های خاص از سرویس‌هاست. در حالی که هسته وستا به صورت رایگان ارائه شده، ولی پلاگین‌های تجاری در آن قابل‌خریداری هستند؛ از جمله یک مدیر فایل وب و یک دسترسی محدود SFTP. پشتیبانی پولی در این پنل کنترل نیز از ۶۰ دلار در ساعت شروع می‌شود.
وستا دارای یک تالار گفتگو و کتابخانه مطالب است. یک وب‌سایت آزمایشی نیز برای تست قابلیت‌های رابط کاربری وستا در دسترس قرار گرفته است.
ویرژوال‌مین
ویرژوال‌مین یک پنل متن‌باز و رایگان ارائه شده تحت GPL است. این در حالی است که امکان استفاده از نسخه حرفه‌ای ویرژوال‌مین پرو نیز با پرداخت هزینه وجود دارد.
ویرژوال‌مین بر اساس وب‌مین ساخته شده و با آن مرتبط است. رابطه این دو شبیه به چیزی است که میان WHM و سیپنل وجود دارد. وب‌مین یک رابط کاربری برای عملکردهای معمولی پنل کنترل بوده و این در حالی است که ویرژوال‌مین برای مدیریت کاربران چندگانه وب‌مین به کار می‌رود.
هزینه نسخه حرفه‌ای ویرژوال‌مین پرو از ۶ دلار در ماه برای ۱۰ دامین شروع می‌شود و امکان خرید تعداد دامین‌های بیشتر نیز وجود دارد. این نسخه شامل اپلیکیشن‌های بشتر، یک ویرایشگر وب‌سایت WYSIWYG و پشتیبانی حرفه‌ای است. مقایسه کاملی بین قابلیت‌های ویرژوال‌مین، ویرژوال‌مین پرو و دیگر پنلهای کنترل در وب‌سایت ویرژوال‌مین وجود دارد. همچنین این پنل کنترل دارای یک تالار گفتگو و کتابخانه مطالب است.
جمع‌بندی
باید به خاطر داشته باشید که در این مطلب تنها به چند گزینه شناخته‌شده برای پنل کنترل اشاره شده و ممکن است گزینه‌های دیگر نیز مدّنظر شما قرار داشته باشند. در هر صورت، لازم است که قبل از هر انتخاب، تحقیقات مناسبی داشته باشید.